Jak regularna aktywność fizyczna wpływa na zdrowie psychiczne?

Od zawsze mówi się, że sport to zdrowie. Doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, że regularna aktywność fizyczna obniża ciśnienie, cholesterol czy poziom glukozy. Niewątpliwie ćwiczenia zmniejszają ryzyko zachorowania na szereg chorób przewlekłych takich jak choroby układu krążenia czy nowotwory. Jednakże z biegiem lat zmieniła się definicja zdrowia. W dzisiejszych czasach już nie tylko dobrostan fizyczny, ale także dobrostan psychiczny są ważne. Jaki jest zatem wpływ aktywności fizycznej na zdrowie psychiczne?

Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie

Zaczynając od tego co wiemy najlepiej, czyli od tego jak aktywność fizyczna wpływa na zdrowie, to warto podkreślić, że zdanie naukowców w tej kwestii jest już jasno określone i nie podlega żadnym wątpliwością – ćwiczenia są dla nas dobre! Obecnie istnieją już setki badań, które jednoznacznie wskazują na to, że aktywność fizyczna wpływa korzystnie na zdrowie, w tym także na długość życia, ryzyko chorób przewlekłych czy odczuwany dobrostan.

Jest to związane z tym, że aktywność fizyczna wpływa na poprawę wydolności, sprawności czy obniżanie masy ciała. Warto wiedzieć, że regularnie uprawiane ćwiczenia pozwalają na obniżenie poziomu cholesterolu czy ciśnienia tętniczego, które w konsekwencji przekłada się  na obniżenie ryzyka chorób układu krążenia. Dzięki temu, że podczas ćwiczeń dochodzi do aktywowania mechanizmów katabolicznych (rozkładających np. tkankę tłuszczową), odpowiednio zaplanowane treningi umożliwiają redukcję masy ciała, co w przypadku osób ze zbyt wysoką wagą zmniejsza ryzyko nowotworów czy innych chorób przewlekłych takich jak cukrzyca typu II.

Indywidualne podejście do ćwiczeń

Należy również podkreślić to, na co zawsze zwracają uwagę eksperci – ćwiczenia są dla nas korzystne, ale istotne jest dopasowane poziomu intensywności czy dyscypliny sportowej do naszego wieku, stanu zdrowia czy wyjściowej kondycji. Jeśli na co dzień towarzyszy nam brak aktywności fizycznej, warto najpierw udać się do fizjoterapeuty czy trenera personalnego, który przygotuje odpowiedni plan treningowy. Osoby z chorobami przewlekłymi powinny także skonsultować się z lekarzem prowadzącym jeszcze przed rozpoczęciem ćwiczeń.

Wpływ aktywności fizycznej na dietę

Co więcej, nieco rzadziej wspominanym, ale dla niektórych istotnym aspektem aktywności fizycznej są także zmiany, jakie mogą nastąpić w naszej diecie. Mianowicie, ćwiczenia fizyczne istotnie zwiększają nasze zapotrzebowanie na energię. Gdy ćwiczymy regularnie, możemy sobie pozwolić na bardziej kaloryczne menu. I choć oczywiście zasady zdrowej diety się nie zmieniają, to np. intensywne ćwiczenia wytrzymałościowe zwiększają dzienne zapotrzebowanie na cukier. W konsekwencji odpowiednio dobrana dieta i aktywność fizyczna pozwalają nam na większą swobodę w życiu codziennym.

Aktywność fizyczna a stres

Jak pokazują badania, regularnie uprawiana lub nawet pojedyncza aktywność fizyczna może być doskonałym narzędziem do radzenia sobie ze stresem. Mianowicie badani, którzy regularnie uprawiają sport lepiej radzą sobie ze stresem, a także oceniają, że ma on mniejszy wpływ na ich codzienne funkcjonowanie. Dodatkowo, gdy osoby badanie zgładzają brak ruchu i wysoki poziom stresu to wpływa to negatywnie na ich dobrostan psychiczny.

Wydaje się, że aktywność fizyczna wpływa korzystnie w kontekście stresu na kilku poziomach. Przede wszystkim ćwiczenia są źródłem hormonów takich jak endorfiny (hormony szczęścia). Co więcej, odpowiednio dopasowany wysiłek fizyczny pozwala na przekierowanie uwagi na sprawy bieżące. Ostatecznie ćwiczenia przyczyniające się do zmęczenia ułatwiają zasypianie, co zwiększa szansę na wydajny sen i regenerację.

Sport a zdrowie psychiczne

Zgodnie z tym co wspomniano wyżej, zdrowie dzisiaj rozumiemy nie tylko jako brak chorób i dolegliwości w kontekście fizycznym, ale także dobrostan psychiczny. Nasze samopoczucie, a także brak zaburzeń zdrowia psychicznego jest obecnie w centrum uwagi. Nie dziwi więc fakt, że w literaturze naukowej co raz więcej mówi się o tym, jak sport wpływa w szczególności na zdrowie psychiczne. Czy zawsze jest wskazany?

Najczęściej w badaniach wskazuje się na niezwykle korzystną rolę aktywności fizycznej w kontekście osiągnięcia lub utrzymania dobrostanu psychicznego. Z kolei brak ruchu związany jest z gorszym samopoczuciem czy wyższym ryzykiem rozwoju zaburzeń psychicznych. Fakt ten potwierdzają bardzo ciekawe badania zrealizowane podczas pandemii COVID-19, kiedy to zauważono, że regularnie uprawiane ćwiczenia fizyczne nie tylko pozwalają obniżyć poziom stresu, ale także umożliwiają zadbanie dobry nastrój. Aktywność fizyczna jest także istotnym czynnikiem poprawiającym stan zdrowia fizycznego, co dodatkowo może wpływać korzystnie na obniżenie stresu związanego z pandemią.

Rola regularnych ćwiczeń w poprawie nastroju

Warto także zauważyć, że korzystny wpływ sportu na zdrowie psychiczne jest udowodniony na wielu polach. Mianowicie okazuje się, że niezależnie od tego, jaki rodzaj wysiłku czy dyscyplinę sportową preferujemy, mają one korzystny wpływ na nasz nastrój. Co więcej, wskazuje się, że regularnie uprawiane ćwiczenia są korzystne zarówno dla osób o dobrym stanie psychicznym, jak i u osób, które wykazują zaburzenia nastroju np. depresję czy zaburzenia lękowe.

Co więcej, w dzisiejszych czasach wiele osób narzeka na brak energii i motywacji do działania. Nierzadko możemy czuć się przytłoczeni nadmiarem obowiązków. I choć pozornie dokładanie sobie zajęć nie wydaje się korzystne, to warto wiedzieć, że zaplanowanie nawet krótkich sesji treningowych w ciągu dnia, może pomóc nam odzyskać energię do działania!

Jednocześnie niezwykle istotne w kontekście sportu i właśnie dobrostanu psychicznego jest pamiętanie o tym, że dawka i chęć do ćwiczeń są kluczowe! Jeśli na co dzień u danej osoby brakuje ruchu, nadmiar treningów będzie tylko dodatkowym źródłem stresu. Co więcej, nierzadko osoby, którym towarzyszą trudności psychiczne, są niechętne do ćwiczeń czy nowych aktywności. W takich sytuacjach nie należy zmuszać ani siebie, ani bliskich. Odpowiednio dobrane ćwiczenia i czas mogą pomóc, jednakże nie powinny być wprowadzane pod naciskiem czy ze sprzeciwem chorych.

Podsumowując, aktywność fizyczna wpływa korzystnie na zdrowie pod wieloma względami – zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym. Jeśli na co dzień towarzyszy nam brak ruchu, warto zacząć od konsultacji ze specjalistą, który podpowie, jak zacząć ćwiczyć. Wybierając dyscyplinę dla siebie, warto postawić na to, co sprawia nam największą przyjemność. Dzięki temu regularnie uprawiane ćwiczenia będą stanowić doskonałe wsparcie dla naszego dobrostanu psychicznego.

Bibliografia:

1.     Nicole J. Hegberg i Erin B. Tone. Physical activity and stress resilience: Considering those at-risk for developing mental health problems. Mental Health and Physical Activity: 2015:8:1-7.
2.     Katrien Wijndaele i wsp. Association between leisure time physical activity and stress, social support and coping: A cluster-analytical approach. Psychology of Sport and Exercise:2007:8:4:425-440.
3.     Marconcin P i wsp. The association between physical activity and mental health during the first year of the COVID-19 pandemic: a systematic review. BMC Public Health 2022:22, 209.
4.     Gieroba B. Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie psychiczne i funkcje poznawcze. Med Og Nauk Zdr. 2019;25(3):153-161. doi:10.26444/monz/112259.