Czym jest kompulsywne jedzenie? Jak poszukiwać równowagi w diecie?

Kompulsywne jedzenie, a dokładniej zaburzenie z napadami objadania się, to jedno z najczęściej występujących zaburzeń odżywiania. I choć brzmi to bardzo poważanie, to już nawet drobne, złe nawyki żywieniowe i niewłaściwy stosunek do własnej osoby zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń odżywiania. Jak wskazują specjaliści, do kompulsywnego objadania się dochodzi znacznie częściej u osób z nadmierną masą ciała. Jak należy wspierać siebie i bliskich z napadami objadania się?

Kompulsywne jedzenie – co to właściwie znaczy?

Zaburzenia z napadami objadania się to profesjonalne określenie na potoczny termin „kompulsywne jedzenie”. Nazwa ta pochodzi od angielskiego określenia binge eating disorder (skrót BED). Aby ocenić czy u danej osoby występuje pełnoobjawowe zaburzenie, konieczne jest spełnienie kryteriów określonych przez przyjętą w Polsce klasyfikację ICD-10 (IDC – 11 po aktualizacji). Kompulsywne jedzenie objawia się występowaniem nawracających i niekontrolowanych epizodów objadania się. Te „napady na jedzenie” to spożywanie w określonym czasie znacznie większych ilości pożywienia niż zazwyczaj.

Warto zwrócić uwagę na uczucia osoby, która boryka się z kompulsywnym jedzeniem. Jak wskazują badania, chorzy tracą poczucie kontroli nad ilością i jakością spożywanego pokarmu. Trudne jest zakończenie objadania się pomimo uczucia przejedzenia. Ponadto sam napad nie jest poprzedzony odczuwaniem głodu, najczęściej odbywa się w samotności i jest związany z uczuciem wstydu. Osoby z BED są świadome braku kontroli nad swoim zachowaniem, stąd zazwyczaj negatywnie się oceniają i tracą wiarę we własną sprawczość.

Jak często występują napady kompulsywnego objadania się?

Zgodnie z badaniami częstość występowania zaburzeń odżywiania pod postacią napadów objadania się szacuje się pomiędzy 2 a 5% populacji ogółem. Warto jednak zauważyć, że w przypadku osób z nadmierną masą ciała – nadwagą lub otyłością częstotliwość występowania tego zaburzenia zwiększa się nawet 15% (szacuje się, że 30% osób ma napady objadania się). Zgodnie z dotychczasowo zebranymi danymi kompulsywne objadanie częściej występuje u kobiet, a także w krajach rozwiniętych. Wśród dodatkowych czynników zwiększających ryzyko wystąpienia tych zaburzeń warto wymienić odczuwanie przewlekłego stresu, zaburzenia lękowe czy występowanie innych zaburzeń odżywiania.

Jak leczy się napady objadania?

Poszukując odpowiedzi na pytanie jak radzić sobie z kompulsywnym objadaniem, warto zdać sobie sprawę z problemu. Pierwszą osobą, która może nam pomóc w prawidłowej ocenie naszych zachowań żywieniowych będzie dietetyk specjalizujący się w psychodietetyce. Taka osoba rozpozna kompulsywne jedzenie i określi poziom natężenia zaburzenia.

W przypadku zaburzeń odżywiania za skuteczność terapii odpowiada wiele czynników. Podstawą jest chęć i współpraca ze strony pacjenta, który w towarzystwie interdyscyplinarnego zespołu (psycholog, lekarz psychiatra, internista, psychodietetyk) będzie mógł zbudować nowe, zdrowe nawyki żywieniowe. Podstawą terapii u osób, których dotyczy kompulsywne jedzenie jest zwiększenie swojej wiedzy na temat zdrowej diety i pozyskanie umiejętności jej komponowania. Niezbędnym elementem jest również uczęszczanie na terapię, najlepiej z psychoterapeutą doświadczonym w zaburzeniach odżywiania. Taka wszechstronna współpraca pozwala na pozyskanie umiejętności regulacji emocji, które wydają się być największym wyzwaniem dla chorych.

W przypadku osób z BED zastosowana terapia powinna kłaść nacisk na nauczenie pacjenta jak radzić sobie z trudnym emocjami czy smutkiem. W końcu wielu pacjentów wskazuje, że dotyczy ich objadanie się ze stresu. W takiej sytuacji świadomość, w jakich momentach dochodzi do objadania jest punktem wyjścia w terapii. Wraz z doświadczonym terapeutą pacjent powinien poszukiwać sposobu na złagodzenie towarzyszącego mu napięcia. Z kolei dieta ułożona we wsparciu dietetyka będzie pomocna, gdy celem pacjenta jest powrót do prawidłowej masy ciała.

Terapia napadów objadania się

Zgodnie z danymi z badań to właśnie psychoterapia stanowi podstawową metodę leczenia zaburzeń związanych z napadami objadania się. Udowodnioną skuteczność mają między innymi terapie:

• wzmocniona terapia poznawczo-behawioralna (CBT–E),
• terapii dialektyczno – behawioralnej (DBT),
• psychoterapia psychodynamiczna.

Warto wiedzieć, że szansa na ‘wyleczenie’ zaburzenia jakim są napady objadania się jest bardzo wysoka. Remisję osiąga od 50 do 80% osób, które przeszły leczenie, przy czym najlepsze rezultaty przynosi połączenie terapii farmakologicznych oraz psychoterapeutycznych.

Podsumowując, odczuwane negatywne emocje, objadanie się ze stresu i nieradzenie sobie ze smutkiem są podstawą do rozwoju napadów objadania się. Kompulsywne jedzenie wymaga terapii z różnymi specjalistami i zaangażowania ze strony pacjenta. Nieocenione jest także wsparcie najbliższego środowiska, które również pomaga budować właściwe nawyki żywieniowe i samoocenę.

Bibliografia:

1. Walenda i wsp. Regulacja emocji w zaburzeniu z napadami objadania się. Psychiatr. Pol. ONLINE FIRST Nr 181: 1–16
2. Kucharska K, Kostecka B, Tylec A, Bonder E, Wilkos E. Binge eating disorder – Etiopatho- genesis, disease and treatment. Psychiatry. Neurol. 2017; 26(3): 154–164.
3. Dingemans A, Danner U, Parks M. Emotion Regulation in Binge Eating Disorder: A Review. 2017; 9(11): 1274.
4. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD–10. Opisy kliniczne i wska- zówki diagnostyczne. Kraków–Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne ,,Vesalius”; 2000.
5. de Jong M, Schoorl M, Hoek HW. Enhanced cognitive behavioural therapy for patients with eating disorders: a systematic review. Opin. Psychiatry. 2018; 31(6): 436–444.
6. Davis LE, Attia E. Recent advances in therapies for eating disorders [version 1; peer review: 2 approved]. 2019; 8: 1693.