Owoc mnicha zamiast cukru? Czy warto stosować ten zamiennik?

Czy owoc mnicha to nowy, wspaniały produkt? Okazuje się, że ma on intensywnie słodki smak i nie dostarcza kalorii! Naturalnie hodowany w Chinach, dopiero zyskuje popularność w Europie. Najczęściej dostępny jest jako owoc mnicha w proszku. W produktach spożywczych stosowany jest jako słodzik, zamiennik klasycznie spożywanego cukru buraczanego. Czy warto włączyć go do diety? Jak stosować owoc mnicha?

Co to owoc mnicha?

Owoc mnicha, znany również jako owoc mnicha monachyjskiego (Monk Fruit) lub luohan guo to produkt naturalnie pochodzący z rośliny Siraitia grosvenorii, która rośnie przede wszystkim w południowo-wschodniej Azji, w Chinach. Jest to roślina należąca do rodziny dyniowatych, a to co najbardziej cennego to właśnie owoc, który służy do pozyskiwania słodzika. Owoc minicha wykorzystuje się do pozyskiwania ekstraktu, który nazwa się mogrozydami. Cukier z owocu mnicha ma postać białego, sypkiego proszku. Co ciekawe, owoc Siraitia grosvenorii jest nazywany owocem mnicha, ponieważ to właśnie zakonnicy chińscy jako pierwsi odkryli i stosowali ten produkt jako słodzik.

Jakie właściwości ma owoc mnicha?

Owoc mnicha znany jest z tego, że charakteryzuje się intensywnie słodkim smakiem. Jak wykazano w analizie tego surowca może być on nawet 250 słodszy niż klasyczny cukier. Za odczuwaną słodkość odpowiadają związki nazywane mogrozdyami. Jednocześnie nadal nie za wiele wiemy o tym produkcie, ponieważ stosowany jest on przede wszystkim na rynku azjatyckim. W tradycyjnej medycynie chińskiej był w przeszłości stosowany również na łagodne problemy ze zdrowiem takie jak kaszel czy bóle gardła.

W jakiej formie spożywa się owoc mnicha?

Owoc mnicha, dostępny przede wszystkim na rynku azjatyckim, sprzedaje się najczęściej pod postacią wysuszonych owoców. Ma on postać ciemno brązowych kuleczek z twardą skorupką. Wielkością przypomina mandarynki. W środku jest wypełniony twardymi pestkami. Ten naturalny słodzik można także dostać jako proszek, czyli ekstrakt z owoców. Nieco rzadziej, na zagranicznych portalach, kupić możemy także pastę z owoca mnicha czy płynny roztwór.

Owoc mnicha – zastosowanie

Obecnie, ze względu na swoje intensywne właściwości słodzące, owoc mnicha stosuje się w przemyśle spożywczym, napojowym oraz w produkcji suplementów diety, gdzie jest wykorzystywany jako substancja słodząca zamiast cukru. Warto wiedzieć, że spożywa się go najczęściej na rynku chińskim, gdzie jest tradycyjnie uprawiany. Co ciekawe, owoc mnicha jest odporny na działanie temperatury. Dzięki temu może być stosowany zarówno w ciepłych, jak i zimnych napojach czy deserach.

Czy owoc mnicha jest zdrowy?

Owoc mnicha jako składnik pochodzenia roślinnego, może być uznawany za zdrowy składnik diety. Odliczając części, które nie nadają się do spożycia (np. skórka) to może być źródłem błonnika pokarmowego, antyoksydantów, witamin i składników mineralnych. Jednocześnie należy pamiętać, że proces pozyskiwania ekstraktu z owoców celem wytworzenia słodzika w znaczącym stopniu ogranicza zawartość cennych składników zdrowotnych. Ponadto owoc mnicha już nie jest stosowany we współczesnej medycynie.

Przeciwskazania do spożywania owocu mnicha

Jak dotąd owoc mnicha nie został zbadany ani oceniony przez EFSA, czyli Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Jednakże, jak dowodzą materiały nawiązujące do tradycyjnej medycyny chińskiej owoc mnicha nie jest niebezpieczny. Większość osób, które spożywa ten produkt, odczuwa przyjemność ze smaku słodkiego i nie wpływa on w istotnym stopniu na inne aspekty zdrowotne.

Niewątpliwie przeciwwskazaniem do spożywania owocu mnicha może być alergia na warzywa dyniowate, ale zdarza się ona stosunkowo rzadko. Warto także wiedzieć, że często owoc mnicha zawierać może dodatek glukozy czy miodu, co może wprowadzić w błąd, gdyż słodziki najczęściej kojarzymy ze substancjami, które nie dostarczają kalorii.

Owoc mnicha a zwykły cukier spożywczy – co wybrać?

Dylemat pomiędzy owocem mnicha, a cukrem spożywczym właściwie nie istnieje na polskim rynku, ponieważ owoc mnicha jest niezwykle rzadko spotykany. Podczas gdy w Chinach zakupić można suszone owoce, które mają najwięcej wartości odżywczych, w Polsce dostępne są przetwory na bazie owocu mnicha na zagranicznych portalach.

Nie znamy stanowiska EFSA na temat owocu mnicha. Zatem wydaje się, że lepszym rozwiązaniem będzie stosowanie cukru. Warto jednak pamiętać, że składnik ten należy ograniczać i jego spożycie dostosować indywidualnie – do stanu zdrowia i zapotrzebowania energetycznego. Owoc mnicha może być alternatywą dla osób poszukujących zamienników cukru, ale jest bardzo trudno dostępny.

Czy warto spożywać owoc mnicha?

Wiedząc już czym jest i jakie właściwości ma owoc mnicha, warto zastanowić się czy należy go włączyć do diety. Niewątpliwie jest to nowy produkt na rynku europejskim. Nadal nie za dużo o nim wiemy, choć wydaje się, że nie ma powodu do obaw o jego negatywny wpływ na zdrowie. Z drugiej strony w Europie dostępnych jest wiele słodzików naturalnych i syntetycznych, które zostały doskonale przebadane. Jeśli naszym celem jest zamiana cukru na słodzik, być może lepszym wyborem będą słodziki, co do których mamy potwierdzone bezpieczeństwo stosowania. Jednocześnie nadal, warto pamiętać, że cukier to nie zakazany składnik diety. Dopiero w nadmiarze, jest dla nas niewskazany.

Chcąc znaleźć lub odzyskać zdrową równowagę, warto skonsultować się z doświadczonym specjalistą np. dietetykiem, który podpowie jak właściwie zbilansować swoją dietę.

Owoc mnicha, znany już od XIII wieku zakonnikom chińskim, dopiero zyskuje swoją popularność na międzynarodowym rynku. Obecnie spożywa się go najczęściej w Azji jako składnik zup i herbat. Dla osób, które poszukują alternatywy tradycyjnego cukru spożywczego, spożycie owocu mnicha może być ciekawym doświadczeniem. Jednocześnie należy pamiętać, że składnik ten nie posiada oceny Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności, stąd oficjalnie nie jest to słodzik dostępny w Polsce. Chcąc ograniczyć ilość cukru obecnego w diecie, warto skonsultować się z doświadczonym dietetykiem, który podpowie jakie ilości cukru w diecie są dozwolone, a także czym go najlepiej zastąpić.

Bibliografia

1. Itkin, M.; Davidovich-Rikanati, R.; Cohen, S.; et al. (2016).”The biosynthetic pathway of the nonsugar, high-intensity sweetener mogroside V from Siraitia grosvenorii”. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 113 (47): E7619–E7628.
2.  “Search; Siraitia grosvenorii”. Novel Food Catalogue, European Commission. Retrieved 26 January 2023.
3. “Notification 2022.6769 – Novel Food ingredient Monkfruit (Luo Han Guo, Siraitia grosvenorii) in food supplement”. webgate.ec.europa.eu. Retrieved 26 January 2023.
4. Kinghorn AD, Soejarto DD (2002).”Discovery of terpenoid and phenolic sweeteners from plants”. Pure and Applied Chemistry. 74 (7): 1169–1179