Tłusty czwartek – skąd wzięła się ta tradycja?

Tłusty czwartek kojarzony jest z różanymi pączkami, faworkami w cukrze pudrze i innymi słodkimi wypiekami. Jest to dzień, podczas którego nikt z nas nie liczy kalorii i nawet dietetycy namawiają do tego by korzystać z uroków słodkiej diety. Wyjątkowa okazja do tego, by jeść to na co się ma ochotę! Skąd jednak wzięła się tradycja tłustego czwartku i co on tak naprawdę oznacza? Warto poznać historię i ciekawostki na temat tego wyjątkowo słodkiego dnia!

Skąd się wziął tłusty czwartek? Krótka historia

Pierwotnie tłusty czwartek był dniem, podczas którego świętowano koniec zimy i początek wiosny. Celebracja polegała przede wszystkim na spożywaniu znacznych ilości tłustych produktów i piciu alkoholu. W przeszłości były to przede wszystkim tłuste rodzaje mięs, wino, a także “pączki” przygotowywane z ciasta chlebowego ze słoniną.

Ciekawą genezę ma także tłusty czwartek w rejonie Małopolski. W tym regionie Polski tłusty czwartek bywa nazywany combrowym czwartkiem, a nazwa tego dnia pochodzi od burmistrza Krakowa. Nie ma danych źródłowych potwierdzających istnienie tej postaci, jednak do dziś przetrwała legenda, że burmistrz Comber był niezwykle surowy dla kobiet handlujących na rynku w Krakowie. Jak głosi legenda, burmistrz ten miał umrzeć w czwartek. Od tej pory, co roku, kramarki miały świętować jego śmierć huczną celebracją. Z tej okazji odbywały się tańce na rynku czy zabieranie mężczyznom wierzchniej odzieży w zamian za krzywdy wyrządzone przez byłego burmistrza.

Kiedy jest tłusty czwartek?

Tłusty czwartek jest świętem ruchomym. Oznacza to, że w każdym roku świętowanie tego dnia przypada na inny dzień w kalendarzu. Tłusty czwartek może być obchodzony pomiędzy 29 stycznia a 4 marca i mimo, iż tradycja tego święta pochodzi z pogaństwa, to obecnie jego dokładną datę wyznacza kalendarz chrześcijański. Tłusty czwartek jest celebrowany zawsze 52 dni przed Wielkanocą i oznacza on ostatni dzień karnawału dla wierzących. Kiedy przypada tłusty czwartek w nadchodzącym roku? Tłusty czwartek 2025 będzie obchodzony 27 lutego.

Jak świętuje się tłusty czwartek w Polsce?

W Polsce zwyczaje tłustego czwartku są nierozerwalnie związane z jedzeniem słodkich i tłustych przysmaków. Jednakże co konkretnie je się w tłusty czwartek?

To właśnie tradycja jedzenia pączków jest najbardziej znana i najpowszechniej przestrzegana. Nierzadko możemy usłyszeć, jak znajomi prześcigają się w “zawodach”, komu uda się zjeść ich więcej. Najczęściej spotykane i zarazem najbardziej tradycyjne są pączki z lukrem, bądź cukrem pudrem i nadzieniem z konfitury różanej.

Kolejnym słodkim przysmakiem, który także cieszy się dużą popularnością, są “faworki”, znane gdzieniegdzie pod nazwą “chrusty”. Są smażone z cienkich kawałków słodkiego ciasta pszenno – śmietanowego. Faworki podaje się obficie posypane cukrem pudrem.

Warto podkreślić, że przygotowywanie tych słodkich przysmaków stanowi nie lada wyzwanie! Zarówno pączki, jak i faworki, są pracochłonne i wymagają wprawionej ręki. Bezcenny będzie sprawdzony przepis! Jeśli poszukujesz dobrej receptury na faworki, możesz skorzystać z naszej propozycji, którą znajdziesz tutaj.

Czy tłusty czwartek to tylko pączki i faworki? Alternatywne przysmaki tego dnia

Chociaż tłusty czwartek kojarzy się w Polsce przede wszystkim z pączkami i faworkami, to warto pamiętać, że można świętować również z innymi słodkościami.

Oponki, znane także jako donaty lub donuty, stanowią smakowitą alternatywę. Te okrągłe ciastka z dziurką w środku, często pokryte lukrem lub posypane cukrem pudrem, cieszą się rosnącą popularnością i są dostępne w wielu wariantach smakowych.

Dodatkowo, coraz częściej na polskich stołach pojawiają się nowoczesne wersje pączków, które mogą zawierać kreatywne nadzienia i polewy, od masła orzechowego po ciasteczkowe crumble. To pokazuje, że tradycja może iść w parze z nowoczesnością, zachęcając do eksperymentów kulinarnych.

Tłusty czwartek nie musi więc ograniczać się tylko do jedzenia pączków. Jest to idealna okazja, aby cieszyć się różnorodnością słodkich przysmaków, które mogą umilić ten wyjątkowy dzień. Świętowanie może obejmować różne rodzaje ciast i deserów, co pozwala każdemu znaleźć coś dla siebie, niezależnie od preferencji smakowych.

Ciekawostki na temat tłustego czwartku

Niewątpliwie, pogańskie pochodzenie tłustego czwartku może być dla wielu z nas zaskoczeniem. Kolejną ciekawostką może być fakt, że tłusty czwartek jest słodkim dniem zaledwie od kilku stuleci. W przeszłości do tradycyjnych przysmaków należały pączki ze słoniną czy inne tłuste, zakrapiane mocnymi alkoholami mięsa. W dawnej Polsce to słonina i wódka królowały podczas tłustego czwartku!

Natomiast od około XVI wieku tradycja zaczęła się zmieniać. Na polskich stołach zaczęły gościć pączki w wersji słodkiej. Być może zmiana ta była zasługą nowej królowej, Bony Sforzy, która mając południowe korzenie, nadała początek wielu zmianom w kuchni polskiej. To jej zasługą było wprowadzenie większej ilości warzyw czy wina do diety Polaków.

Co ciekawe, w przeszłości, gdy słodkie pączki miały swoje początki w polskiej tradycji, nie były wypełnione słodką konfiturą, a orzeszkiem. To także nie dotyczyło wszystkich pączków! Zgodnie z wierzeniami, osoba, której trafił się pączek z orzeszkiem, np. migdałem, miała doznać dostatku i powodzenia w nowym roku.

Tłusty Czwartek na świecie: jak inne kraje celebrują ten dzień?

Tłusty czwartek, chociaż głęboko zakorzeniony w polskiej tradycji, ma swoje odpowiedniki w wielu krajach na całym świecie, gdzie dzień ten zaznacza kulminacyjny moment karnawału lub innych lokalnych festiwali.

W Niemczech święto to znane jest jako „Weiberfastnacht”, celebrujące początek ostatniego tygodnia karnawału. Dzień ten charakteryzuje się różnego rodzaju festynami, paradami oraz spożywaniem „Berliner” – pączków z nadzieniem dżemowym lub marmoladą.

W Luizjanie, w USA, Tłusty Czwartek wypada na tzw. “Fat Tuesday” (tłusty wtorek), czyli Mardi Gras, słynący z paradowania, maskarad i rzecz jasna, jedzenia. Jednym z tradycyjnych przysmaków jest “King Cake”, ciasto drożdżowe z cynamonem, często zawierające małą figurkę w kształcie niemowlęcia, symbolizującą szczęście dla osoby, która ją znajdzie.

W Szwecji i Finlandii, Tłusty Czwartek znany jest jako “Fettisdagen” i “Laskiainen“. Dzień ten jest związany z tradycją jedzenia słodkich bułeczek zwanych “semla”, wypełnionych bitą śmietaną i migdałową pastą.

Brazylia, znana z kolorowych karnawałów, także świętuje podobne dni jak tłusty czwartek. Tu kulminacyjnym dniem jest jednak “terça-feira Gorda” (tłusty wtorek), gdzie ulice Rio de Janeiro i innych miast wypełniają się paradami samba, a uczestnicy częstują się lokalnymi przysmakami, takimi jak “feijoada” – gęsta zupa z fasoli z różnymi rodzajami mięsa.

Każde z tych miejsc świętuje Tłusty Czwartek na swój unikalny sposób, ale wspólnym mianownikiem jest radość, zabawa i oczywiście – pyszne jedzenie. Celebracje te pokazują, jak różnorodne i barwne mogą być tradycje związane z pożegnaniem karnawału.

Dlaczego trzeba zjeść pączka w tłusty czwartek?

Jak wynika z tradycji tłustego czwartku, jego świętowanie jest związane z radością spowodowaną końcem zimy, a więc także zakończeniem okresu postu i głodu. Celebrowanie tłustego czwartku, polegające na świętowaniu czy jedzeniu bez umiaru miało zapewnić dostatek i powodzenie, a także uchronić przed głodem, nieszczęściem i brakiem nieurodzajnych plonów. Z kolei w tradycji chrześcijańskiej tłusty czwartek miał za zadanie przygotować do okresu postu.

Jednakże bez względu na to, czy skłaniamy się ku wierzeniom pogańskim czy chrześcijańskim, warto tego dnia korzystać ze słodkich przysmaków. Pamiętać należy, że dieta to nie tylko wyrzeczenia, ale także zdrowy rozsądek. Jeśli mamy ochotę na jakiś słodki przysmak, możemy się na niego skusić. Nie powinniśmy jednak zapominać o pozostałych zasadach diety. Pomimo drobnych odstępstw nadal powinniśmy odżywiać się zdrowo i prowadzić aktywny tryb życia.