Sztuczne słodziki – co warto o nich wiedzieć? Jak wpływają na zdrowie?

Obecnie coraz większą uwagę przywiązujemy do tego, jak się odżywiamy i jak spożywana żywność wpływa na nasze zdrowie. Dla współczesnego konsumenta nie bez znaczenia jest także smak spożywanych produktów. Wśród codziennie podejmowanych decyzji żywieniowych często stajemy przed dylematem dotyczącym słodkich przekąsek w diecie. Substancje słodzące mają stanowić alternatywę dla klasycznego cukru. Co jednak warto o nich wiedzieć i jak wpływają na zdrowie?

Co to są sztuczne słodziki? Definicja substancji słodzących

Słodziki, nazwane również substancjami słodzącymi, to gruba związków chemicznych, które dodaje się do żywności i napojów, bądź oferuje konsumentom jako słodzik stołowy, w celu nadania słodkiego smaku produktom spożywczym. Nierzadko słodziki są składnikiem żywności wysoko przetworzonej, produktów bez dodatku cukru, żywności dla sportowców i diabetyków.

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 1129/2011 i 1131/2011 słodziki dzielimy na substancje syntetyczne (sztuczne słodziki) i naturalne, a także na poliole i intensywne substancje słodzące. W zależności od grupy, słodziki mają różną siłę słodzenia i właściwości.

Popularne rodzaje sztucznych słodzików

Sztuczne słodziki, należące do intensywnych substancji słodzących, należą do tych najpopularniejszych zamienników cukru. Jest to związane z tym, że cechują się one ogromną siłą słodzącą i w konsekwencji nie dostarczają kalorii.

Aspartam

Aspartam to jedna z najczęściej spożywanych i badanych substancji słodzących. Jest to związane z tym, że jest to najczęściej stosowany słodzik do produkcji napojów niegazowanych typu light (bez cukru). Jego obecność w żywności oznacza się symbolem E951 i jest on średnio 160 – 200 razy słodszy, niż klasyczny cukier spożywczy!

Sacharyna

Sacharyna to substancja słodząca odkryta jeszcze w XIX wieku. Cechuje się wyjątkowo wysoką siłą słodzenia, ponieważ może być nawet 500 razy słodsza, niż sacharoza. Jej niewątpliwą zaletą jest to, że również nie dostarcza kalorii. Natomiast jak wykazują badania, może ona przechodzić przez łożysko, przez co nie jest zalecana kobietom w ciąży.

Cyklaminian

Właściwie jest to grupa związków – cyklaminianów, które podobnie jak aspartam czy sacharyna nadają słodki smak żywności. Nie występują w środowisku naturalnym i pozyskuje się je na drodze syntezy chemicznej. Najczęściej stanowią składnik żywności przetworzonej np. przekąsek do sportowców. Podobnie, jak inne intensywne substancje słodzące, tak i cyklaminiany nie dostarczają kalorii.

 Acesulfam K

Acesulfam K to słodzik oznaczany symbolem E950 na opakowaniach produktów spożywczych, do których został dodany. W porównaniu do klasycznego cukru jest 150 – 200 razy słodszy, natomiast w wysokich stężeniach może mieć gorzki smak. Z tego względu bywa łączony z innymi słodzikami.

Sukraloza

Sukraloza to jeden z najsłodszych sztucznych słodzików. Jak wskazują badania, może być nawet 600 razy słodsza niż klasyczny cukier spożywczy. Jej zaletą jest także to, że jest odporna na ogrzewanie, dzięki czemu może być stosowana do przygotowania żywności poddanej obróbce termicznej np. ciast itp.

Bezpieczeństwo stosowania i regulacje prawne

Doskonale wiemy, że substancje słodzące nie są obojętne konsumentom czy systemowi prawa. Wręcz przeciwnie, często budzą kontrowersje i wiele osób zadaje sobie pytanie, czy spożywany słodzik jest zdrowy? Czy warto spożywać słodziki zamiast cukru?

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy wszystkie substancje słodzące, które są dopuszczone do spożycia przez konsumentów, są bezpieczne. Jednakże brak szkodliwego wpływu na zdrowie został potwierdzony do poziom ADI, czyli accetable daily intake. Każdy ze sztucznych słodzików charakteryzuje się inną wartością ADI, np. dla aspartamu jest to 40 mg na kilogram masy ciała na dzień. Jest to taka dawka słodzika, która spożywana codziennie, przez całe życie nie wpłynie negatywnie na zdrowie.

Ponadto rodzaj dodawanych substancji słodzących, ich ilość i to, do jakich produktów są dodawane, podlega ścisłej regulacji prawnej. Przykładowo słodziki nie mogą być dodawane do świeżych i nieprzetworzonych produktów spożywczych. Zasady stosowania słodzików określa rozporządzenie 1129 i 1131 z 2011 roku. Z kolei kontrolę nad słodzikami i ich badaniem zajmuje się EFSA, czyli Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności.

Sztuczne słodziki – zalecenia

Obecnie w literaturze naukowej nie znajdziemy rekomendacji, które wskazywałyby, że spożywanie słodzików jest zalecane czy korzystniejsze w przypadku zdrowej populacji aniżeli klasycznego cukru. Warto jednak pamiętać, jaką rolę odgrywa spożycie produktów z dodatkiem cukru u osób z cukrzycą. I właśnie nawiązując do wpływu cukru i substancji słodzących na poziom glukozy we krwi Polskie Towarzystwo Diabetologiczne wskazuje, że słodziki dla cukrzyków mogą okazać się lepszym rozwiązaniem, aniżeli klasyczna sacharoza. Jest to związane z tym, że substancje intensywnie słodzące nie wymagają wydzielania insuliny. Większość z nich nie jest metabolizowana w organizmie ludzkim, a nadal pozwalają odczuwać słodki smak. W przeciwieństwie do cukru, nie wpływają na poziom glukozy.

Sztuczne słodziki a dieta i odchudzanie

Podobnie jak u pacjentów z cukrzycą, jest także w przypadku osób z nadmierną masą ciała – ograniczenie spożycia cukru może przynieść korzyści. Mianowicie, zastąpienie sacharozy bezkalorycznymi słodzikami może pozwolić na zmniejszenie spożycia kalorii ogółem, co potencjalnie może pomóc w redukcji masy ciała. Jednakże, jak wskazują przedstawiciele Polskiego Towarzystwa ds. Badań nad Otyłością, słodziki nie mogą być jedynym elementem zmiany. W procesie odchudzania nadal niezbędna jest modyfikacja stylu życia ogółem, a więc zwiększenie aktywności fizycznej czy przestrzeganie zdrowej, odpowiednio zbilansowanej diety.

Alternatywy dla sztucznych słodzików

Mimo iż wiele substancji słodzących np. aspartam jest już na rynku ponad pięćdziesiąt lat, a z ich udziałem przeprowadzono kilkanaście tysięcy badań na całym świecie, to nadal budzą one obawy. Wśród osób zainteresowanych zdrową dietą aktualne są wątpliwości o to, jakie będą długofalowe konsekwencje spożywania substancji słodzących. Obawy te są szczególnie silne w przypadku sztucznych słodzików, czyli takich, które nie występują w środowisku naturalnym.

W takiej sytuacji, gdy nie chcemy rezygnować ze słodkiego smaku diety, alternatywą mogą być klasyczne substancje takie jak łatwo dostępny cukier czy miód, który wykazuje szerokie działanie prozdrowotne. Poszukując rozwiązań o mniejszej kaloryczności, można także skonsultować się z dietetykiem klinicznym w kwestii naturalnych substancji słodzących takich jak ksylitol.

Badania i trendy związane ze słodzikami w przyszłości

Podsumowując, substancje słodzące budzą zainteresowanie opinii publicznej i nadal wiele osób zadaje sobie pytanie, czy słodzik zamiast cukru to lepsze rozwiązanie? Potencjalnie ich spożycie może być korzystne, gdyż związki należące do grupy sztucznych słodzików charakteryzują się słodkim smakiem i nie dostarczają kalorii.

Z drugiej strony nadal ich wpływ na zdrowie budzi obawy. Konsumenci często zastanawiają się, czy aspartam lub sukraloza mają skutki uboczne? Szczęśliwie, zachowując umiar – mamy wybór, przy dobrym stanie zdrowia możemy korzystać zarówno ze słodzików, jak i cukru czy miodu. Warto także pamiętać o zaleceniach ekspertów, którzy wskazują, że w codziennej diecie kluczowy jest umiar i różnorodność.